Πέμπτη 12 Απριλίου 2012

Shame (Στιβ ΜακKουίν, 2011)

Το Shame είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους δουλειά του μαύρου Βρετανού Στιβ ΜακΚουίν (Steve McQueen) μετά την Πείνα (Hunger, 2008), που διαπραγματευόταν την απεργία πείνας του Ιρλανδού αγωνιστή Μπόμπι Σαντς - με πρωταγωνιστή και πάλι τον Φασμπέντερ. Δυστυχώς δεν έχω δει εκείνη την πρώτη του ταινία για να μπορώ να τη συγκρίνω με αυτήν εδώ, που καταπιάνεται με ένα διαφορετικό θέμα, την (ανδρική) σεξουαλικότητα.

Ο Μπράντον (Μάικλ Φασμπέντερ) είναι ένας τριαντάρης άντρας που ζει στη Νέα Υόρκη. Είναι επιτυχημένος επαγγελματικά και κάνει μιαν άνετη ζωή, αλλά γρήγορα διαπιστώνουμε ότι έχει κάποιες ερωτικές ιδιαιτερότητες. Εθισμένος σε κάθε είδους εξυπηρετήσεις που προσφέρονται από το διαδίκτυο, τη σύγχρονη τεχνολογία αλλά και το κλασικό ερωτικό εμπόριο, αποφεύγει να αποκτήσει οποιαδήποτε αισθηματική δέσμευση. Η καθημερινότητά του περιστρέφεται γύρω από τις σεξουαλικές εμμονές του. Όταν η αδελφή του Σίσι (Κέρι Μάλιγκαν) έρχεται απροειδοποίητα να μείνει κάποιο διάστημα μαζί του, ανατρέπει τη ρουτίνα του και λειτουργεί ως καταλύτης για να αλλάξει όλη του η ζωή. Πιθανότατα επηρεασμένος από την παρουσία της, ξεκινάει μια ερωτική σχέση με μια συνάδελφό του από την εταιρία όπου δουλεύει, αλλά διαπιστώνει ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει. Από εδώ δρομολογείται η πτώση του που θα τον οδηγήσει ενδεχομένως στη (βίαιη) συνειδητοποίηση των αδιεξόδων του.

Το Shame (η ντροπή που νιώθει κανείς όταν κάνει κάτι κακό, αλλά και το κρίμα μιας άτυχης κατάστασης - μια μετάφραση ίσως να περιόριζε τις συνδηλώσεις του τίτλου) είναι μια από τις πιο οξυδερκείς μελέτες της ανδρικής σεξουαλικότητας που έχω δει στον κινηματογράφο. Χωρίς να αποφεύγει πάντα την ηθικολογία, ο ΜακΚουίν διερευνά τα όρια της φυσιολογικότητας στα σεξουαλικά ήθη της σύγχρονης κοινωνίας. Πολύ εύστοχα επιλέγει για ήρωά του έναν κατά τα φαινόμενα συνηθισμένο Νεοϋορκέζο, με οικονομική άνεση και ελκυστικό στο γυναικείο φύλο. Παρά τη θετική κοινωνική του εικόνα, ο Μπράντον είναι μοναχικός άνθρωπος και βιώνει το σεξ ως ψυχικό πόνο και απόγνωση. Αυνανίζεται ακόμη και στις τουαλέτες της εταιρείας όπου δουλεύει. Ακόρεστος, κυνηγάει απελπισμένα την ηδονή του οργασμού στις σχέσεις της μιας βραδιάς (επαγγελματικές ή μη), που ωστόσο τον αφήνει ακόμη πιο κενό.

Οι εικόνες της Νέας Υόρκης είναι γκρίζες ή νυχτερινές, σχεδόν ερημικά αστικά τοπία ή σκηνές με σιωπηλό κόσμο - στο μετρό, στα γραφεία, στις ουρές έξω από τα κέντρα διασκέδασης. Παντού νιώθεις την έλλειψη επικοινωνίας. Η σκηνοθεσία εστιάζει ιδιαίτερα στο ανθρώπινο σώμα. Η εκπληκτική ηθοποιία του Φασμπέντερ στηρίζεται κυρίως στις κινήσεις και στο βλέμμα (συγκρίνετε τις δυο σκηνές του μετρό - στην αρχή και στο τέλος της ταινίας - και θα καταλάβετε τι εννοώ). Η Κέρι Μάλιγκαν, μακριά από το "υποταγμένο" κορίτσι του Μη μ' αφήσεις ποτέ και του Drive, δίνει έναν ρόλο γεμάτο συγκρατημένο πάθος και τραγικότητα. Σ' αυτήν ανήκει και η σημαντικότερη ατάκα της ταινίας: "We're not bad people. We just come from a bad place" (= Δεν είμαστε κακοί άνθρωποι. Απλώς είμαστε από "κακό" τόπο). [Χωρίς να ξεκαθαρίζεται ποιος "τόπος" εννοείται, πιθανολογώ ότι πρόκειται και περί υπαινιγμού για το οικογενειακό παρελθόν των δύο αδερφιών.] Η συγκλονιστικά αργή ερμηνεία της στο New York, New York έχει πολλαπλή σημασία στην ταινία, ιδίως με το αινιγματικό (αμήχανο;) βλέμμα του Μπράντον πάνω της. Πολλά υπονοούνται ή δεν λέγονται καν από τους πρωταγωνιστές. Νομίζω ότι η αποκρυπτογράφηση από τον θεατή της σκηνοθετικής άποψης έγκειται κυρίως στην ερμηνεία των βλεμμάτων.

Το Shame, το οποίο (όχι αδικαιολόγητα σε ένα κατά βάση συντηρητικό Χόλιγουντ) αδικήθηκε στα Όσκαρ [ο Φασμπέντερ πήρε το πρώτο βραβείο στη Βενετία, αλλά ούτε καν υποψηφιότητα για τα "χρυσά ανθρωπάκια"], είναι μια ταινία που μόνο αδιάφορο δεν μπορεί να σε αφήσει. Κάποιες σκηνές του σίγουρα σοκάρουν. Όμως ο προβληματισμός του βγάζει ρίζες μέσα σου και θα γίνεται, φοβάμαι, όλο και πιο επίκαιρος στις εποχές που έρχονται.




               [Δείτε το τρέιλερ του Shame με ελληνικούς υπότιτλους από το You Tube]

                                 [Διαβάστε τους συντελεστές του Shame στο imdb]


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου