Τρίτη 20 Μαρτίου 2012

Ένας χωρισμός (Ασγκάρ Φαραντί - Ιράν, 2011)

Ας ξεκαθαρίσω μιας εξαρχής ότι δεν έχω ιδιαίτερη αδυναμία στον "τριτοκοσμικό" κινηματογράφο (ομολογώ ότι ο όρος που χρησιμοποιώ είναι μάλλον ασαφής). Δεν με αγγίζει η ηθογραφική θεματική τού τύπου "νεαρή δασκάλα υποφέρει για τους μαθητές της" ή "φτωχό παιδί προσπαθεί να βρει τρόπο να μπαλώσει το τελευταίο ρούχο του". Καταλαβαίνω πως κάποιοι άνθρωποι συγκινούνται από τη νατουραλιστική (συνήθως) αναπαράσταση μιας κοινωνίας που ίσως κάποτε έμοιαζε με τη δική μας - και τώρα τείνει να γίνει επώδυνα οικεία ξανά - ή χαίρονται να ανακαλύπτουν ότι υπάρχουν κι άλλοι κόσμοι πέρα από τον δικό τους/μας. Δεν ανήκω ούτε στους μεν ούτε στους δε. Πάντα με ενδιέφερε κυρίως η κινηματογραφία που ασχολείται με τα "μεγάλα" ζητήματα που πηγάζουν από τις αντιφάσεις της δυτικής κοινωνίας. Έτσι, λοιπόν, προσέγγισα την ταινία του Φαραντί με επιφύλαξη παρά την καθολική κριτική αποδοχή της και την όποια αξία μπορεί να έχει η βράβευσή της με το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας. Οι ενδοιασμοί μου αποδείχτηκαν εντελώς αβάσιμοι στην προκειμένη περίπτωση.

Ο Ένας χωρισμός [διεθνής τίτλος: A Separation] ξεκινάει με το ζευγάρι Ναντέρ-Σιμίν να αντιμετωπίζουν την κάμερα κατά πρόσωπο, ο ένας καθισμένος δίπλα στον άλλον, να μιλάνε σε κάποιον δικαστή για το πρόβλημα που τους αναγκάζει να ζητήσουν διαζύγιο. Η Σιμίν θέλει να φύγει από τη χώρα, αλλά ο Ναντέρ αρνείται να την ακολουθήσει γιατί πρέπει να μείνει να φροντίσει τον άρρωστο πατέρα του, που πάσχει από Αλτσχάιμερ. Το πρόβλημα είναι με ποιον από τους δύο θα πάει η εντεκάχρονη κόρη τους, Τερμέ. Η σκηνή είναι έτσι τοποθετημένη ώστε ο θεατής να γίνεται ο ίδιος αυτός που "καλείται" να κρίνει την υπόθεση. Γρήγορα όμως διαπιστώνει κανείς ότι και οι δυο έχουν το δίκιο τους. Η λύση μοιάζει πολύ δύσκολη. Το ζευγάρι, μετά την άρνηση του δικαστή να δοθεί διαζύγιο, αποφασίζει να ζήσει χωριστά για κάποιο διάστημα, με την Τερμέ να μένει με τον πατέρα και τον παπού. Ο χωρισμός αυτός δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στον Ναντέρ που προσλαμβάνει μια νεαρή παντρεμένη έγκυο, τη Ραζί, να προσέχει τον πατέρα του όσο αυτός λείπει στη δουλειά του. Η αδυναμία της γυναίκας αυτής να φροντίσει τον άρρωστο εκτροχιάζει την όλη κατάσταση, οδηγώντας την ταινία σε μια μορφή κοινωνικού θρίλερ όπου η αλήθεια δεν είναι καθόλου εύκολη, αφού κατά κάποιον τρόπο κανείς δεν έχει απόλυτο άδικο και όλοι ενεργούν με καλή πρόθεση ακόμη κι όταν έχουν κάτι να κρύψουν. "Το λάθος είναι λάθος," λέει ο Ναντέρ στην κόρη του σε ανύποπτο χρόνο. Και, ανεξάρτητα από τις καλές προθέσεις, ακόμη κι ένα μικρό λάθος μπορεί να ανατρέψει τις ζωές των ανθρώπων.


Ο Φαραντί περιγράφει μια κοινωνία που υποφέρει από διαχωρισμούς και εντάσεις. Η μικροαστική οικογένεια των Ναντέρ-Σιμίν με το πιάνο και τις βιβλιοθήκες της έρχεται σε σύγκρουση με τη φτωχή οικογένεια της Ραζί και του άνεργου άντρα της. Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις της Ραζί τής θέτουν ένα σωρό απαγορεύσεις ενώ η Σιμίν και οι δασκάλες της Τερμέ δείχνουν να έχουν μια ελαφρώς πιο χαλαρή στάση στα θρησκευτικά ζητήματα. Η πόλη (η Τεχεράνη, υποθέτω) είναι ένα κυκλοφοριακό κομφούζιο με τους κεντρικούς ήρωες να παρκάρουν και να ξεπαρκάρουν συνέχεια και τους ήχους των κλάξον να κυριαρχούν. Τα δικαστήρια, τα νοσοκομεία και τα σχολεία σε συνεχή αναβρασμό, γεμάτα κόσμο, δυσκολεύονται να δώσουν λύσεις παρά τις κατά τα φαινόμενα καλές προθέσεις δικαστικών, αστυνομικών, γιατρών, νοσοκόμων και δασκάλων. Και το τσαντόρ (αν και προσωπικά δεν μπορώ να το ξεχωρίσω από την κοινή μαντίλα) κυριαρχεί παντού. Η νευρώδης σκηνοθεσία δεν φαίνεται να παίρνει θέση. Αποφεύγει να γίνεται καταγγελτική ή διδακτική. Όμως, είναι σαφές πως όλα αυτά έχουν ένα τουλάχιστον θύμα: την νεαρή Τερμέ (την παίζει εξαιρετικά η Σαρίνα Φαραντί, κόρη του σκηνοθέτη) που παρακολουθεί σιωπηλή τα δρώμενα με τα μεγάλα αθώα της μάτια πίσω από τα χωρίς σκελετό γυαλιά, προσπαθώντας να μη δυσαρεστήσει κανέναν, αλλά χωρίς ταυτόχρονα να φοβάται να πει την αλήθεια όταν βλέπει τις αντιφάσεις των ενηλίκων. Άραγε, το απροσδιόριστο μέλλον της Τερμέ να είναι το απροσδιόριστο μέλλον μιας ολόκληρης χώρας;


                       [Διαβάστε για τους συντελεστές του Ένας χωρισμός στο imdb.com]
                        Δείτε το τρέιλερ της ταινίας στο YouTube με αγγλικούς υπότιτλους:





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου