Απογεύματα με τη Μαργαρίτα [La tête en friche - Ζαν Μπεκέρ, 2010]

Υπάρχει γοητεία σε αυτές τις "μικρές" γαλλικές ταινίες που χαμηλόφωνα φτιάχνουν ποίηση μέσα από την καθημερινότητα. Ιδίως αν η προβολή γίνεται σ' έναν χώρο σαν την αυλή του Μουσείου των Σταγιατών με τον νυχτερινό Βόλο δεξιά της οθόνης και το φεγγάρι στην πλάτη να δημιουργεί μια σχεδόν αχνογάλαζη νύχτα. Η μαγευτική κινηματογραφική βραδιά ήταν στο πλαίσιο του Κινηματογραφικού Ιούλιου 2012 που διοργανώνει η δραστήρια ομάδα Α.Π.Ο. Δράσης των Σταγιατών (νομίζω για τρίτο συνεχόμενο καλοκαίρι). Η πρεμιέρα έγινε χθες με τα απολαυστικά Απογεύματα με τη Μαργαρίτ(τ)α - με δύο τ, όπως δηλώνει η ίδια - του Ζαν Μπεκέρ, με πρωταγωνιστές τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ και τη Ζιζέλ Casadesus (επιτρέψτε μου να μην αποπειραθώ με τα φτωχά γαλλικά μου να αποδώσω την προφορά του επιθέτου).

Ο Ζερμέν (Ντεπαρντιέ) είναι ένας μεσήλικας που ζει σε ένα τροχόσπιτο στην αυλή του σπιτιού της ιδιόρρυθμης μητέρας του. Η ζωή του κινείται ανάμεσα στις λαϊκές όπου πουλάει τα ζαρζαβατικά που ο ίδιος καλλιεργεί στον μικρό του κήπο, στις αραιές συνευρέσεις του με την οδηγό λεωφορείου Αννέτ, και στην παρέα του που συχνάζει σε ένα εστιατόριο της μικρής Γαλλικής πόλης όπου ζει. Ο Ζερμέν είναι αφελής, σχεδόν αγράμματος και μόνιμο θύμα των πειραγμάτων των φίλων του για τις κοτσάνες που πετάει και τις μικρογκάφες του. Ωστόσο, δεν κρατάει σε κανέναν κακία και επιδεικνύει ιδιαίτερη προθυμία να βοηθάει όποιον έχει ανάγκη. Ένα απόγευμα, γνωρίζει στο πάρκο την 95χρονη Μαργαρίττα (Casadesus) και οι δυο τους νιώθουν μια αμοιβαία φιλική έλξη. Αρχίζουν να συναντιούνται κάθε απόγευμα και η καλλιεργημένη Μαργαρίττα, που ζει σε έναν οίκο ευγηρίας, βρίσκει στο πρόσωπο του Ζερμέν έναν φίλο κι έναν "μαθητή" πρόθυμο να ακούσει τις λογοτεχνικές αναγνώσεις που του προσφέρει και να συζητήσει μαζί της. Από τη μεριά του, ο Ζερμέν βρίσκει μια υποστηρικτική, δοτική και ευρυμαθή μητέρα-δασκάλα - μέσα από διάφορα φλασμπάκ μάς δίνεται η χωρίς πατέρα παιδική του ηλικία, με μια μάνα που μονίμως τον μειώνει και έναν δάσκαλο που απολαμβάνει να τον εξευτελίζει μέσα στην τάξη. Οι σχέσεις τους σιγά-σιγά θα αλλάξουν τη ζωή και των δυο.

Ο Μπεκέρ ("παλιά καραβάνα" - γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961) δίνει την ιστορία του χωρίς να σπαταλιέται σε άσκοπες παρεκβάσεις από το κεντρικό θέμα. Είναι εντυπωσιακή η οικονομία της αφήγησής του (με αποτέλεσμα μια "γεμάτη" ταινία 82 [!] λεπτών), που επικεντρώνεται στις σκηνές στο πάρκο, στο εστιατόριο και στο σπίτι της μητέρας του με παρεμβολές των φλασμπάκ και μερικές εικόνες που δημιουργούνται από την έντονη φαντασία του Ζερμέν όταν του διαβάζει η Μαργαρίττα. Ο Μπεκέρ δεν ενδιαφέρεται να μας δείξει την (πιθανότατα) γραφική μικρή πόλη ούτε να ακολουθήσει δευτερεύουσες πτυχές της πλοκής. Αφήνει αρκετό χώρο για τις αναγνώσεις των λογοτεχνικών κειμένων [Πανούκλα του Καμύ, Η υπόσχεση της αυγής του Ρομέν Γκαρύ, Ένας γέρος που διάβαζε ιστορίες αγάπης του Λουίς Σεπούλβεδα, Το παιδί της ανοιχτής θάλασσας του Jules Supervielle] και τον σχολιασμό τους γιατί εκεί ακριβώς φαίνεται η "μετάλλαξη" του Ζερμέν, που καταφέρνει να ξεπεράσει τον φόβο που του φέρνει το ξαφνικό "άνοιγμα των ματιών". Επιμένει επίσης στην περιγραφή των σχέσεων του Ζερμέν με τους γύρω του για να δείξει τις αλλαγές που έρχονται όταν ο "χαζός" μεταμορφώνεται σε έναν ευαίσθητο και (σχεδόν) "μορφωμένο" άντρα. Περιττό βέβαια να επισημάνω την εξαιρετικά πειστική ηθοποιία των δύο πρωταγωνιστών - τουλάχιστον.

Δεν θέλω να μακρηγορήσω αναλύοντας όλες τις σκέψεις που μου γέννησε αυτό το συγκινητικό γαλλικό φιλμάκι. Υποθέτω μόνο πως την απόλαυσή μου συμμερίστηκαν όλοι οι χθεσινοβραδινοί θεατές αν κρίνω από τα λαμπερά πρόσωπα και κάποια βουρκωμένα μάτια που αποκάλυψε των άναμμα των φώτων. Είμαι σίγουρος πως η προσεκτική επιλογή των ταινιών από τους διοργανωτές μάς επιφυλάσσει κι άλλες τέτοιες όμορφες νύχτες.

[Δείτε το τρέιλερ του Απογεύματα με τη Μαργαρίτα με αγγλικούς υπότιτλους από το YouTube]

[Διαβάστε τους συντελεστές του Απογεύματα με τη Μαργαρίτα στο imdb]