Ο Βρετανός σκηνοθέτης Μάικλ Γουίντερμποτομ γύρισε αυτό το δυστοπικό νουάρ με χαμηλό προϋπολογισμό, δουλεύοντας με ένα μικρό συνεργείο που ταξίδεψε στη Σαγκάη, το Ντουμπάι, την Κουάλα Λουμπούρ και στο Ρατζαστάν της Ινδίας, και κατάφερε να δώσει μια ιδιαίτερα πειστική εικόνα ενός καταθλιπτικού εγγύς μέλλοντος. Κατ' ουσίαν, είναι μια μοντέρνα εκδοχή του Οιδίποδα μεταφερμένη σε έναν κόσμο όπου η κλωνοποίηση και οι εξωσωματικές γονιμοποιήσεις έχουν δημιουργήσει την ανάγκη προστασίας από κληρονομικές ασθένειες μέσω της θέσπισης νόμων που απαγορεύουν αυστηρά τη γενετικά αιμομικτική αναπαραγωγή. Ένας τέτοιος νόμος είναι ο Κωδικός 46 [Code 46] (46 τα ανθρώπινα χρωματοσώματα) του τίτλου. Η κοινωνία χωρίζεται στους "εντός των τειχών", αυτούς που ζουν στις ανεπτυγμένες πόλεις και απολαμβάνουν κάποια σχετικά προνόμια και ευημερία, και τους "εκτός των τειχών", που διαβιούν υποτυπωδώς σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Για να ταξιδέψεις στις μητροπόλεις του "εντός" χρειάζεσαι (ασφαλιστική) "κάλυψη" (ένα είδος διαβατηρίου) που μόνο στους πλήρως νόμιμους, υγιείς και ευκατάστατους πολίτες δίνεται.
Οι κοινωνίες που περιγράφονται είναι μια άμεση προβολή του σήμερα και σκεφτόμουν πόσο προφητικός θα αποδειχθεί ο Βρετανός ιστορικός Έρικ Χόμπσμπαουμ που έγραφε το 1997, επικρίνοντας σαρκαστικά τα ισχυρά κράτη και τις ισχυρές τάξεις:
"Μπορούμε στο εσωτερικό των χωρών μας, να αφήνουμε (τους φτωχούς) να βράζουν μέσα στα γκέτο ή σαν μια εξαθλιωμένη τάξη. Μπορούμε να προστατεύσουμε τη ζωή και τον χώρο των πλουσίων πίσω από ηλεκτρικές οχυρώσεις και ιδιωτικές - και δημόσιες - δυνάμεις ασφαλείας."
("Για την Ιστορία" - εκδόσεις Θεμέλιο)
Σ' αυτόν τον κόσμο στήνει την ιστορία του ο Γουίντερμποτομ. Ο Γουίλιαμ Γκελντ (Τιμ Ρόμπινς), ερευνητής ασφαλιστικών υποθέσεων, πηγαίνει από το Σιάτλ των ΗΠΑ στη Σαγκάη για να διερευνήσει μία περίπτωση πλαστογραφίας και εμπορίας "καλύψεων", που εντοπίζεται στο εσωτερικό της εταιρείας που τις κατασκευάζει, της "Σφίγγας" [απ' ό,τι καταλαβαίνετε η ταινία βρίθει αναφορών στον αρχαίο μύθο]. Έχοντας πάρει έναν ιό ενσυναίσθησης [= η ικανότητα να συναισθάνεσαι πώς νιώθει ο άλλος, μπαίνοντας με τη φαντασία σου στη θέση του] καταφέρνει να αποσπά πληροφορίες από τους υπαλλήλους της εταιρείας παρά τη θέλησή τους, βάζοντάς τους απλώς να μιλούν για τον εαυτό τους. Γρήγορα εντοπίζει την ένοχο των πλαστογραφήσεων, τη Μαρία Γκονζάλες (Σαμάνθα Μόρτον), αλλά αντί να την καταγγείλει στη διεύθυνση της εταιρείας, την συγκαλύπτει γιατί νιώθει γι' αυτήν μια ακατανίκητη έλξη. Περνάνε μια νύχτα μαζί και ύστερα ο Γουίλιαμ επιστρέφει στη γυναίκα και το παιδί του, νομίζοντας ότι έχει αφήσει πίσω του την ανάμνηση μιας ερωτικής περιπέτειας. Όμως, τα γεγονότα θα τον διαψεύσουν αμείλικτα.
Παρά το γεγονός ότι παρακολουθώ το έργο του Βρετανού σκηνοθέτη και έχω απολαύσει αρκετές ταινίες του (Το φιλί της πεταλούδας, Τζουντ, Σε θέλω, Η χώρα των θαυμάτων, Ο δολοφόνος μέσα μου, Το ταξίδι), η συγκεκριμένη μού είχε διαφύγει. Έστω και καθυστερημένα, ο Κωδικός 46 ήρθε σαν μικρή αποκάλυψη. Δεν βρίσκω συχνά ταινίες που να συγκεντρώνουν τόσα πολλά στοιχεία απ' όσα ψάχνω στον κινηματογράφο. Ευρηματική ιδέα, ατμόσφαιρα νουάρ σε επιστημονική φαντασία, σύγχρονος προβληματισμός, εξαιρετική κινηματογραφική αφήγηση (με αφηγήσεις off της Μαρίας που παραπέμπουν κι αυτές σε φιλμ νουάρ), ήρωες με τους οποίους μπορείς να ταυτιστείς: όλα αυτά συνθέτουν ένα απολαυστικό σύνολο που δύσκολα θα ξεχάσω. Όσοι ψάχνουν δράση και γρήγορους ρυθμούς πιθανότατα θα απογοητευτούν αν δεν προλάβει να τους παρασύρει η θολή ατμόσφαιρα του ουρανού της Σαγκάης, η γοητεία του Τζεμπέλ Αλί (Ντουμπάι), όπου οι ταξιδιώτες δεν χρειάζονται "κάλυψη", και η συγκινητική ιστορία των δυο εραστών. Βρήκα συγκλονιστική τη μουσική (No Man's Land του Ντέιβιντ Χολμς) στην καλοστημένη σκηνή με το αυτοκίνητο στην έρημο (προς το τέλος του έργου - δεν θα σας πω τι γίνεται) αλλά και σε πολλές άλλες σκηνές.
Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον στοιχείο, που δεν ξέρω όμως αν θα γίνει αντιληπτό μέσα από τους υπότιτλους, είναι η γλώσσα. Αγγλικά με προσμείξεις Ισπανικών κυρίως, αλλά και λέξεις γαλλικές, ιταλικές, αραβικές, κινέζικες και περσικές, δίνουν ένα κατάλληλο επικοινωνιακό εργαλείο για αυτή την πανσπερμία φυλών που συνωστίζονται (κακή λέξη;) στις μητροπόλεις του μέλλοντος.
Από τη μια, λοιπόν, αυτή η δυστοπική Βαβέλ των πόλεων του "εντός", κι από την άλλη η έρημος του "εκτός" ("al fuera"), περνώντας μέσα από τη γοητευτική απροσδιοριστία του λιμανιού του Τζεμπέλ Αλί. Η κοινωνία του μέλλοντος περιγράφεται μεν ως ζοφερή, καταπιεστική και ακραία διαχωριστική, αλλά και ως ένας τόπος όπου η ανθρωπιά βρίσκει θύλακες ελπίδας. Ο Γουίντερμποτομ μάς αφήνει να αναρωτηθούμε (όχι εντελώς ανεπηρέαστα) ποια ζωή είναι προτιμότερη: η επίπλαστη ευτυχία των "εντός των τειχών" ή η δύσκολη ελευθερία του "έξω".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου