Η πηγή των γυναικών [La source des femmes - Ράντου Μιχαϊλεάνου, 2011]
Αυτό το δύσκολο καλοκαίρι του 2012, το μόνο θερινό σινεμά του Βόλου, η Εξωραϊστική, συνεχίζει τις προβολές του (ελαφρώς "τσιμπημένο" το εισιτήριο σε σχέση με πέρυσι, στα 4 ευρώ) με ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα ταινιών που δεν παίχτηκαν κατά τη χειμερινή σεζόν στην πόλη μας. Αυτή την εβδομάδα προβάλλεται η Πηγή των γυναικών του Ρουμάνου Ράντου Μιχαϊλεάνου (που ζει ανάμεσα στην πατρίδα του και τη Γαλλία) - μια παραλλαγή της κωμωδίας του Αριστοφάνη, Λυσιστράτη.
Στο Μαρόκο, σε ένα μικρό χωριό στην ημιορεινή περιοχή του Άτλαντα, οι γυναίκες είναι παραδοσιακά επιφορτισμένες να κουβαλούν νερό από μια πηγή που βρίσκεται πιο ψηλά από το χωριό. Η διαδρομή είναι δύσκολη και οι γυναίκες (φορτωμένες σαν Άτλαντες) υποφέρουν καθημερινά, πολλές φορές πληρώνοντας βαρύ τίμημα με τραυματισμούς και αποβολές. Οι άντρες ουσιαστικά δεν εργάζονται μια και το χωριό έχει χτυπηθεί από μια χρόνια ανομβρία και η (οικιακή) οικονομία έχει ουσιαστικά περάσει στον θηλυκό πληθυσμό. Η Λεϊλά (Λεϊλά Μπεχτί), ξενομερίτισσα παντρεμένη με τον Σαμί (Σαλέχ Μπακρί), τον δάσκαλο του χωριού, ξεσηκώνει τις γυναίκες να ζητήσουν από τους άντρες να τις βοηθήσουν σε αυτό το εξοντωτικό καθήκον. Αν το αίτημά τους δεν γίνει δεκτό, απειλούν ότι θα προχωρήσουν σε απεργία από τα συζυγικά τους καθήκοντα. Η διεκδίκηση των γυναικών δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Ακόμη και μεταξύ τους, βρίσκονται αρκετές που εναντιώνονται στην ιδέα. Οι άντρες, αρχικά αποσβολωμένοι μπροστά στην αποφασιστικότητα της "απεργίας", αρχίζουν να ενορχηστρώνουν την αντίδρασή τους.
Συμπρωταγωνιστής στο φιλμ είναι το τοπίο. Άνυδρο και λιτό, είναι ο χώρος της προαιώνιας σύγκρουσης του ανθρώπου με τη φύση. Η λιγοστή βλάστηση δίνει κι αυτή τη μάχη της με τον ήλιο και τη λειψυδρία. Σε ένα τέτοιο τοπίο η τεχνολογία μοιάζει παρείσακτη. Η φωτογραφία των γήινων αποχρώσεων προσφέρει το σκηνικό για τις πολύχρωμες φιγούρες των γυναικών και την αέναη κίνησή τους για την καθημερινή επιβίωση. Οι άντρες, αντίθετα, είναι στατικοί και ράθυμοι, ξοδεύοντας τον χρόνο τους στο καφενείο και στο ραχάτι του σπιτιού - εκτός των σκηνών όπου καβγαδίζουν. Οι μόνοι άντρες που βλέπουμε να κάνουν κάποια δουλειά είναι ο δάσκαλος Σαμί και ο πατέρας του (μαζεύει ασφόδελους!). Ταυτόχρονα με την κύρια σύγκρουση, αναπτύσσονται παράλληλες ιστορίες που φωτίζουν την προσωπικότητα των ηρώων. Το πιο ενδιαφέρον ίσως στοιχείο της ταινίας είναι οι χοροί των γυναικών - εν είδει Χορού αρχαίου δράματος - που τραγουδώντας σχολιάζουν τα δρώμενα και προωθούν τα δίκια τους μπροστά στα αμήχανα πρόσωπα των ανδρών. Μια άλλη εξαιρετικά καλογυρισμένη σεκάνς είναι εκείνη όπου σε ένα χαμάμ οι ημίγυμνες γυναίκες , μέσα από έντονες συγκρούσεις, αποφασίζουν να κατεβούν στην απεργία τους.
Ωστόσο, στην προσπάθειά του να δώσει την εικόνα μιας συνολικής αμφισβήτησης της παράδοσης και των θεσμών εκ μέρους των γυναικών, ο Μιχαϊλεάνου θέλει να χωρέσει τα πάντα, βάζοντας στοιχεία που δημιουργούν φυγόκεντρες τάσεις στην πλοκή. Νομίζω πως η ταινία θα κέρδιζε αν έλειπαν κάποιες σκηνές [πχ., όταν ο Σαμί πηγαίνει στην κοντινή πόλη για να ζητήσει δουλειά ή ο ρόλος των ισλαμιστών]. Κυρίαρχη στην ιστορία είναι η συγκινητική αγωνιστικότητα της Λεϊλά, που τολμά να ονειρευτεί το αδύνατο: μια κοινωνία με γυναίκες και άντρες ισότιμους, κυρίως μέσα από τη μόρφωση και την αλληλοκατανόηση. Μέσα από αυτό το πρίσμα, η λύση που δίνεται στο τέλος μπορεί να φαίνεται υπερβολικά "εύκολη", αλλά η νεαρή Εσμεράλντα και η τύχη της δείχνουν πως ο δρόμος για τις γυναίκες είναι ακόμη μακρύς και μια μικρή νίκη, όσο σημαντική κι αν είναι, δεν είναι το τέλος του αγώνα.
Παρά τις "μικρο-κοιλιές" της πλοκής, η Πηγή των γυναικών είναι μια δυνατή ταινία που τα μηνύματά της - όχι τόσο στο ζήτημα της γυναικείας ισότητας, που θα έμπαινε διαφορετικά σ' εμάς, όσο σε αυτό της αγωνιστικής αποφασιστικότητας - είναι ιδιαίτερα επίκαιρα για μια χώρα σε γενικευμένη κρίση όπως η δική μας. Και φυσικά, πέρα από τα μηνύματα, οι μαγευτικές βορειοαφρικάνικες εικόνες είναι ό,τι πρέπει για ένα καλοκαιρινό βράδυ.
[Δείτε τρέιλερ της Πηγής των γυναικών με ελληνικούς υπότιτλους από το YouTube]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου