Αυτές οι βιογραφικές (biopic) ταινίες είναι πολύ της μόδας στο Χόλιγουντ τα τελευταία χρόνια. Έχουμε δει διάφορες όπου απλώς αναπαριστάνεται με εικόνες η ζωή ενός γνωστού ιστορικού προσώπου χωρίς να μας προσφέρεται κάτι καινούργιο (άντε, ίσως μερικά πιπεράτα ανέκδοτα της προσωπικής του ζωής) και χωρίς μια αναθεωρητική διαπραγμάτευση της ιστορικής εποχής και της προσωπικότητας του βιογραφούμενου. Ο Ίστγουντ δεν είναι βέβαια από αυτούς που θα άφηναν τον ήρωά τους δίχως να τον τοποθετήσουν στο χειρουργικό τους τραπέζι για μια πλήρη αυτοψία. Όμως, όπως δηλώνει και ο τίτλος, αυτός που ανατέμνεται δεν είναι κυρίως ο Χούβερ, αλλά ο Τζ. Έντγκαρ.
Ο Τζον Έντγκαρ Χούβερ (1895-1972) αναμφίβολα στιγμάτισε την αμερικάνικη ιστορία του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στην Ουάσιγκτον από πατέρα αγγλογερμανικής και μητέρα γερμανοελβετικής καταγωγής [το επισημαίνω γιατί έρχεται σε ενδιαφέρουσα αντίστιξη με το μένος του απέναντι στους "ξένους" και τον υπέρμετρο πατριωτισμό του, όπως δίνονται στην ταινία]. Ορίστηκε διευθυντής του Γραφείου Ερευνών το 1924 και έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στη μετατροπή του σε Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών (Federal Bureau of Investigations - το πολύ γνωστό μας FBI), του οποίου διετέλεσε ισόβιος διευθυντής. Στις μέρες του, το FBI έγινε ένας αποτελεσματικότατος μηχανισμός καταπολέμησης του εγκλήματος με την εισαγωγή σύγχρονων τεχνολογικών μεθόδων, όπως η εγκληματολογική και ιατροδικαστική εργαστηριακή ανάλυση και ένα κεντρικό αρχείο δακτυλικών αποτυπωμάτων. Οι επικριτές του τον κατηγόρησαν ότι χρησιμοποιούσε το Γραφείο για τη δίωξη πολιτικών του αντιπάλων και με παράνομους τρόπους συγκέντρωνε στοιχεία για πολιτικά πρόσωπα.
Σίγουρα, ο μέσος Έλληνας θεατής δεν προσλαμβάνει την ταινία το ίδιο με τον μέσο Αμερικάνο, ας πούμε. Για μας ο Χούβερ είναι είτε άγνωστος ή μια πολύ αρνητική φιγούρα. Για πολλούς Αμερικανούς είναι ίσως ένας άνθρωπος που, πέρα από τα ελαττώματά του, προστάτευε την ασφάλεια του αμερικανικού έθνους, όπως διατράνωνε ο ίδιος με κάθε ευκαιρία.
Η ιστορία που αφηγείται ο Ίστγουντ ξεκινάει από το τέλος, όταν ο Χούβερ καλεί κάποιους υπαλλήλους της υπηρεσίας του για να τους υπαγορεύσει τα απομνημονεύματά του. Η ταινία πηγαινοέρχεται ανάμεσα στο "παρόν" (δηλαδή, τον Χούβερ σε προχωρημένη ηλικία) και στο παρελθόν, προχωρώντας την εξέλιξη της πλοκής παράλληλα σ' αυτούς τους δύο χρόνους. Θα έλεγα ότι αυτό εξυπηρετεί τον Ίστγουντ για να καταδείξει την ανάγκη του Χούβερ για δικαίωση και για τη δημιουργία μιας εξωραϊσμένης εικόνας για τον εαυτό του, που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Μέσα από τη σκοτεινή (σχεδόν ασπρόμαυρη) φωτογραφία βλέπουμε έναν άνθρωπο χαρισματικό αλλά και μισαλλόδοξο, που δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει και τα πιο ανορθόδοξα μέσα για να πετύχει τον σκοπό του: την ασφάλεια του αμερικανικού έθνους, όπως την αντιλαμβάνεται ο ίδιος. Ταυτόχρονα, η σκηνοθεσία εστιάζει στην κρυφή ομοφυλοφιλική σχέση του Χούβερ με τον συνεργάτη του Κλάιντ Τόλσον, στη δειλία του απέναντι στις γυναίκες και τη λατρεία για τη μάνα του που τον οδήγησε σε ένα είδος ταύτισης μαζί της. Πολλές φορές είχα την εντύπωση πως ένα τέτοιο άτομο - στερημένο από προσωπική ζωή - έπαιρνε καθαρή απόλαυση από την παρακολούθηση των άλλων - προσέξτε το ύφος του ΝτιΚάπριο όταν ακούει τις ηχογραφήσεις των ερωτικών συνευρέσεων των "αντιπάλων" του ή όταν υπαγορεύει τα προβοκατόρικα γράμματά του.
Αν κάτι μου έλειψε στην ταινία, είναι η τοποθέτηση του αμφιλεγόμενου Τζ. Έντγκαρ μέσα στο συνολικότερο πλέγμα εξουσίας του αμερικανικού κρατικού μηχανισμού. Ο Ίστγουντ μάς δείχνει με σχετική συμπάθεια έναν άνθρωπο με μεγάλες ικανότητες και τεράστιες αδυναμίες (πολύ καλός ο ΝτιΚάπριο παρά το αποτυχημένο μακιγιάζ αυτού και του συντρόφου του σε μεγαλύτερη ηλικία), αλλά δεν τον εντάσσει κάπου. Ήταν λοιπόν ένας "μοναχικός καουμπόης" που πάλευε ενάντια στους "εχθρούς" της Αμερικής; Πολύ αμφιβάλλω. Προφανώς, κάποια συμφέροντα εξυπηρετούσε κι αυτός για να μείνει τόσες δεκαετίες διευθυντής μιας τόσο καίριας υπηρεσίας, κάτι που όμως η ταινία αδυνατεί να φωτίσει. Πιθανότατα δεν ήταν αυτός ο σκοπός του Ίστγουντ. Εξάλλου - όπως επισημάναμε εξαρχής - η έμφαση είναι στον Τζ. Έντγκαρ.
[Δείτε το τρέιλερ του J. Edgar με ελληνικούς υπότιτλους από το YouTube]
Η ιστορία που αφηγείται ο Ίστγουντ ξεκινάει από το τέλος, όταν ο Χούβερ καλεί κάποιους υπαλλήλους της υπηρεσίας του για να τους υπαγορεύσει τα απομνημονεύματά του. Η ταινία πηγαινοέρχεται ανάμεσα στο "παρόν" (δηλαδή, τον Χούβερ σε προχωρημένη ηλικία) και στο παρελθόν, προχωρώντας την εξέλιξη της πλοκής παράλληλα σ' αυτούς τους δύο χρόνους. Θα έλεγα ότι αυτό εξυπηρετεί τον Ίστγουντ για να καταδείξει την ανάγκη του Χούβερ για δικαίωση και για τη δημιουργία μιας εξωραϊσμένης εικόνας για τον εαυτό του, που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Μέσα από τη σκοτεινή (σχεδόν ασπρόμαυρη) φωτογραφία βλέπουμε έναν άνθρωπο χαρισματικό αλλά και μισαλλόδοξο, που δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει και τα πιο ανορθόδοξα μέσα για να πετύχει τον σκοπό του: την ασφάλεια του αμερικανικού έθνους, όπως την αντιλαμβάνεται ο ίδιος. Ταυτόχρονα, η σκηνοθεσία εστιάζει στην κρυφή ομοφυλοφιλική σχέση του Χούβερ με τον συνεργάτη του Κλάιντ Τόλσον, στη δειλία του απέναντι στις γυναίκες και τη λατρεία για τη μάνα του που τον οδήγησε σε ένα είδος ταύτισης μαζί της. Πολλές φορές είχα την εντύπωση πως ένα τέτοιο άτομο - στερημένο από προσωπική ζωή - έπαιρνε καθαρή απόλαυση από την παρακολούθηση των άλλων - προσέξτε το ύφος του ΝτιΚάπριο όταν ακούει τις ηχογραφήσεις των ερωτικών συνευρέσεων των "αντιπάλων" του ή όταν υπαγορεύει τα προβοκατόρικα γράμματά του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου