Σύντομη ιστορία του ροκ - Μέρος πρώτο: Η καταγωγή

Μερικές φορές ακούω συζητήσεις για τη σύγχρονη ροκ μουσική ανάμεσα σε νέα παιδιά και διαπιστώνω έλλειψη στοιχειωδών γνώσεων για τη μουσική που ακούν και τις ρίζες της, λες και το ροκ και η μουσική γενικότερα να γεννήθηκε μόλις χθες. Αυτή η αναδρομή λίγο-πολύ ξεκίνησε σαν παιχνίδι, όταν
παρακολουθώντας μια σειρά διαδικτυακών μαθημάτων στο Coursera ένιωσα την ανάγκη να κρατάω σημειώσεις. Επειδή δεν ήθελα να το κάνω σε τετράδιο ή μόνο σε κείμενο στον υπολογιστή - ήθελα να υπάρχουν και τα τραγούδια - άρχισα να ανεβάζω τις "σημειώσεις" μου στο Facebook για να έχω τη δυνατότητα να αποθηκεύω και τα βιντεοκλίπ που έβρισκα στο YouTube. Αλλά και αυτό όσο πλήθαιναν οι αναρτήσεις έπαψε να είναι εύχρηστο, οπότε σκέφτηκα ότι θα ήταν πιο πρόσφορο να τις κάνω μια σειρά άρθρων εδώ, αν και μέχρι τώρα δεν συνήθιζα να ανεβάζω αναρτήσεις περί μουσικής.

Να ξεκαθαρίσω ότι η συνοπτική αυτή διαδρομή στο ροκ των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα δεν είναι εξαντλητική και είναι ιδωμένη από αμερικάνικη σκοπιά παρ' όλο που ασχολείται και με την ευρύτερη γεωγραφικά διάσταση του συγκεκριμένου μουσικού είδους που κυριάρχησε στις μέρες μας. Όποιος έχει τη διάθεση μπορεί - και ελπίζω να το κάνει - να συνεχίσει το ψάξιμο στο YouTube, όπου υπάρχουν όλα τα ονόματα που θα αναφερθούν.

Το κυρίαρχο ρεύμα
Ας πάρουμε την ιστορία μας με τη σειρά  Τι άκουγε η (λευκή) Αμερική πριν την εμφάνιση του ροκ εν ρολ το 1953-1954; Μπινγκ Κρόσμπι, Άντριους Σίστερς, Φρανκ Σινάτρα, Ντιν Μάρτιν ήταν τα μεγάλα ονόματα από τα τέλη της δεκαετίας του '30 ως τις αρχές του '50. Και κυρίως οι μεγάλες ορχήστρες: Γκλεν Μίλερ, Μπένι Γκούντμαν, κλπ. Είναι η πιο γνωστή σε μας τουλάχιστον από τις τρεις γραμμές καταγωγής του ροκ, γι' αυτό δεν θα επεκταθούμε ιδιαίτερα.

Ακούστε μια μεγάλη επιτυχία του 1950 από μια άγνωστη στην Ελλάδα τραγουδίστρια, την Πέτι Πέιτζ, το πολύ όμορφο - γνωστό και από νεότερες εκτελέσεις - Tennessee Waltz.

Κάντρι & γουέστερν
Στην αναζήτηση των ριζών του ροκ ήχου, μια δεύτερη γραμμή, παράλληλη με την ποπ των μεγάλων ορχηστρών και των crooners τις δεκαετίες πριν την εμφάνιση του ροκ εν ρολ, θα οδηγούσε στα κάντρι ακούσματα των νοτιοανατολικών Πολιτειών των ΗΠΑ. Μουσική των αγροτικών περιοχών με έντονη θρησκευτικότητα δεν έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στους αστικούς πληθυσμούς. [Την αποκαλούσαν υποτιμητικά hillbilly - χωριάτικη - μουσική]

Ένα δείγμα τέτοιας μουσικής είναι το Great Speckled Bird [=μεγάλο πιτσιλωτό πουλί - η Βίβλος(;!)] του Ρόι Έικαφ, με το χαρακτηριστικό ήχο της κιθάρας, που τότε αποκαλούταν χαβανέζικος και έπειτα μετεξελίχτηκε στον ήχο της slide και της steel κιθάρας που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στη ροκ.

Πιο δυτικά - Τέξας, Αριζόνα, κλπ - η καουμπόικη παράδοση επιβιώνει σε τραγούδια όπως το Blue Yodel [T for Texas, 1927] του μεγαλύτερου αστέρα της μουσικής Γουέστερν, του Τζίμι Ρότζερς. Προσέξτε το στιλ που πλασάρει η μουσική βιομηχανία: ο καουμπόι ή ο μηχανοδηγός που αφήνει για λίγο τη δουλειά του και πιάνει την κιθάρα! Να αναφέρουμε πως το τραγούδι έγινε διασκευή και από τους Lynyrd Skynyrd το 1976, για να φανεί πιο εύγλωττα η σχέση που είχε το μετέπειτα ροκ με τις συγκεκριμένες ρίζες.

Η μεγαλύτερη μορφή της κάντρι & γουέστερν ήταν αδιαμφισβήτητα ο Χανκ Γουίλιαμς. Με τεράστια επίδραση σε μετέπειτα μουσικούς, ο Χανκ Γουίλιαμς εξέφραζε τη μεταπολεμική άνθιση του συγκεκριμένους είδους, κυρίως μέσω του ραδιοφώνου, και τη συγκέντρωση της αντίστοιχης μουσικής βιομηχανίας στο Νάσβιλ του Τενεσί. Η βραχύβια καριέρα του και ο πρώιμος θάνατός του την Πρωτοχρονιά του 1953 σε ηλικία 29 χρονών βοήθησαν να γίνει ένας από τους θρύλους της αμερικάνικης μουσικής,

Η μαύρη μουσική

Αν η λευκή Αμερική - σχηματικά - ακούει την κυρίαρχη ποπ της εποχής στις πόλεις και την κάντρι & γουέστερν στην ύπαιθρο, οι καταπιεσμένοι μαύροι πληθυσμοί έχουν τη δική τους μουσική, που αρχίζει σιγά-σιγά να παίρνει τον δρόμο για τα στούντιο ηχογράφησης, αφού δημιουργείται ένα κοινό που έχει τα χρήματα για να αγοράσει δίσκους. Ενώ η τζαζ ακολουθεί μια παράλληλη και διαφορετική πορεία, αυτό που η μουσική βιομηχανία ονόμασε Rhythm & Blues θα παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ροκ στα μέσα της δεκαετίας του '50.

Χαρακτηριστικό δείγμα ο Ρόμπερτ Τζόνσον με το Σταυροδρόμι του [όπου ο θρύλος λέει ότι πούλησε την ψυχή του στον διάβολο για να του χαρίσει την τέχνη της κιθάρας] από το 1936. Ο Έρικ Κλάπτον και οι Cream διασκεύασαν το τραγούδι to 1966.

Και για να μην υπάρχουν πολλές αμφιβολίες για την καταγωγή του ροκ εν ρολ, ας ακούσουμε την Caldonia  του Λούις Τζόρνταν από το 1946.