Ο Τζον Λε Καρέ στον κινηματογράφο

Από την πρώτη μεταφορά μυθιστορήματός του - Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο, 1965 - στον κινηματογράφο, ο Τζον Λε Καρέ (John le Carré: λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ντέιβιντ Κόρνγουελ) έδειξε πως θα άφηνε το στίγμα του στο κατασκοπικό θρίλερ. Μυστικός πράκτορας της βρετανικής αντικατασκοπείας ο ίδιος, μας έδωσε ένα καινούργιο είδος αντι-ηρώων που καμιά σχέση δεν είχαν με τους γεμάτους σιγουριά για την αλήθεια τους, τη λατρεία τους για δράση και τη μανία τους για ηλεκτρονικά μαραφέτια ήρωες των περισσότερων μέχρι τότε κατασκοπικών ταινιών του Ψυχρού Πολέμου, με κύριο εκπρόσωπό τους τον Τζέιμς Μποντ του Ίαν Φλέμινγκ. Οι δικοί του ήρωες είναι υπάλληλοι των μυστικών υπηρεσιών με επίγνωση του αμφιλεγόμενου ρόλου τους, συχνά αντιμέτωποι με τα προσωπικά υπαρξιακά τους δράματα και τις εσωτερικές τους συγκρούσεις.

Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, πολλοί ήταν αυτοί που πίστεψαν πως η λογοτεχνία του Λε Καρέ θα έχανε το περιεχόμενό της. Ωστόσο, εκείνος τους διέψευσε, ανανεώνοντας τη θεματολογία του για να περιγράψει τον καινούργιο, πολύπλοκο κόσμο που προέκυψε μετά την πτώση του "υπαρκτού σοσιαλισμού". Εκμετάλλευση του Τρίτου Κόσμου από εταιρείες και κράτη, τρομοκρατία και πόλεμος στην τρομοκρατία, πολιτική διαφθορά, εμπόριο όπλων, βαρόνοι ναρκωτικών, ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, διεθνείς συνωμοσίες: όλα έχουν τη θέση τους στα μετά το 1991 μυθιστορήματά του. Είναι εμφανής πλέον η κριτική που ασκεί στην πολιτική που ακολουθούν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, καθώς και στις πρακτικές των μεγάλων εταιρειών απέναντι στις φτωχές χώρες.

 

Τα μυθιστορήματά του που μεταφέρθηκαν στη μεγάλη οθόνη είναι τα εξής:
 - Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο (The Spy Who Came in from the Cold - Μάρτιν Ριτ, 1965)
 - Η κατάσκοπος του Λονδίνου (The Deadly Affair - Σίντνεϊ Λιούμετ, 1966), από το μυθιστόρημα Η τελευταία κλήση (Call for the Dead)
 - Η ώρα των κατασκόπων (The Looking Glass War - Φρανκ Πήρσον, 1969)
 - Η μικρή τυμπανίστρια (The Little Drummer Girl - Τζορτζ Ρόι Χιλ, 1984), [αμετάφραστο]
 - Ρωσική εστία (The Russia House - Φρεντ Σκεπίζι, 1990) [αμετάφραστο]
 - Ο ράφτης του Παναμά (The Tailor of Panama - Τζον Μπούρμαν, 2001)
 - Ο επίμονος κηπουρός (The Constant Gardener - Φερνάντο Μεϊρέγιες, 2005)
 - Κι ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι (Tinker, Tailor, Soldier, Spy - Τόμας Άλφρεντσον, 2011)

Δεν είναι όλες οι κινηματογραφικές μεταφορές των μυθιστορημάτων του επιτυχημένες. Ωστόσο, τρεις από τις παραπάνω ταινίες θα τις πρότεινα ανεπιφύλακτα:

Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο (Μάρτιν Ριτ, 1965)
Ο Άλεκ Λίμας (Ρίτσαρντ Μπάρτον) είναι ένας Βρετανός κατάσκοπος που απογοητευμένος μετά τον θάνατο ενός συνεργάτη του θέλει να αποχωρήσει από την υπηρεσία. Αναλαμβάνει μια τελευταία αποστολή: να παρεισφρήσει ως δήθεν αποστάτης στο κατασκοπικό δίκτυο της Ανατολικής Γερμανίας για να "κάψει" με τις παραπλανητικές πληροφορίες του έναν επικίνδυνο αντίπαλο κατάσκοπο. Στη "βιτρίνα" που δημιουργεί ώστε να τον προσεγγίσουν οι ανατολικογερμανοί, γνωρίζει τη Ναν (Κλερ Μπλουμ), βιβλιοθηκάριο και ιδεολόγο κομουνίστρια, που θα δώσει ένα καινούργιο νόημα στη ζωή του. Η σχέση τους θα διακοπεί όταν ο Άλεκ θα φύγει για να εκτελέσει την αποστολή του. Ωστόσο, τα πράγματα δεν θα εξελιχθούν κατά τα αναμενόμενα. Εξαιρετική, θλιμμένη ατμόσφαιρα στην ασπρόμαυρη ταινία του Ριτ, με τον Μπάρτον να παίζει έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του.

 

Ο επίμονος κηπουρός (Φερνάντο Μεϊρέγιες, 2005)

Ο Τζάστιν (Ρέιφ Φάινς) είναι ένας Βρετανός διπλωμάτης, ήπιος άνθρωπος και μετρημένος χαρακτήρας, που είναι παντρεμένος με τη δυναμική ακτιβίστρια Τέσα (Ρέιτσελ Βάις), μια νεαρή γυναίκα όλο πάθος που εργάζεται εθελοντικά σε ένα πρόχειρο νοσοκομείο στην Κένυα. Σε ένα ταξίδι στα βόρεια της χώρας με έναν νεαρό μαύρο γιατρό, η Τέσα βρίσκεται άγρια δολοφονημένη ενώ ο γιατρός έχει εξαφανιστεί. Όλα δείχνουν ότι πρόκειται για έγκλημα πάθους και οι προϊστάμενοι του Τζάστιν περιμένουν πως ο απατημένος συζυγος θα αποδεχθεί τη σκληρή πραγματικότητα, όμως εκείνος θα τους διαψεύσει. Μέσα από φλασμπάκ μάς δίνεται ο έρωτας των δυο πολύ διαφορετικών ανθρώπων. Ο θάνατος της Τέσα θα αλλάξει τον Τζάστιν. Πέρα από τη συγκλονιστική, γεμάτη σασπένς πλοκή, βλέπουμε την εκμετάλλευση της Αφρικής από τις εταιρείες - τις φαρμακοβιομηχανίες, στην προκειμένη περίπτωση - με τη συνενοχή των πολιτικών παραγόντων. Η καταπληκτική φωτογραφία φέρνει σε αντίθεση τα ζωηρά χρώματα της Αφρικής με το μουντό Λονδίνο.

 

Κι ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι (Τόμας Άλφρεντσον, 2011)

Ο πράκτορας της Βρετανικής Αντικατασκοπείας ΜΙ6 Τζορτζ Σμάιλι (Γκάρι Όλντμαν) αναγκάζεται να αποχωρήσει από την ενεργό δράση μετά από μια καταστροφική επιχείρηση στη Βουδαπέστη. Όταν όμως εμφανίζεται ένας πράκτορας που μέχρι τότε θεωρούνταν αγνοούμενος και δίνει πληροφορίες ότι υπάρχει ένας διπλός κατάσκοπος στην Υπηρεσία, η ΜΙ6 ζητά από τον Σμάιλι να επιστρέψει και να αναλάβει την έρευνα για την ανακάλυψη του προδότη. Η έρευνα θα οδηγήσει σε τέσσερις υπόπτους, όλους υψηλόβαθμα στελέχη της Υπηρεσίας και στενούς συνεργάτες κατά καιρούς του Σμάιλι. Ο Σουηδός Άλφρεντσον γυρνά μια κατασκοπική ταινία παλαιάς κοπής, με εξαιρετικά πειστική ατμόσφαιρα και συνεχείς ανατροπές, χωρίς - ευτυχώς - να αναλώνεται σε ατέλειωτες σκηνές ανελέητης δράσης, αλλά αντίθετα βγάζοντας σασπένς μέσα από τις συγκρούσεις των χαρακτήρων.